Τέρατα Και Μνημεία

Μνημεία υπάρχουν παντού. Μικρά ή μεγάλα, φανταχτερά ή απλά, παλιά ή νεότερα, εθνικά με κάποια σημασία ή απλά έργα τέχνης. Απλά; ίσως όχι και τόσο. Το κοινό στοιχείο που μοιράζονται όλα μεταξύ τους, είναι ο συμβολισμός που κρύβεται ή προσπαθεί να γίνει φανερός πίσω από το σχήμα, το χρώμα ή το κείμενο που μερικές φορές τα συνοδεύει.

Η αξία τους μπορεί να είναι πολιτιστική, ιστορική, ή απλά αισθητική, ή και ένα μείγμα όλων αυτών μαζί. Το αν περνάει απαρατήρητο ένα μνημείο ή όχι, έχει να κάνει με την αναλογία των χαρακτηριστικών του, και από το πόσο τελικά το ίδιο το μνημείο αλλά και το νόημά του, γίνεται αντιληπτό από τους διαβάτες.

Και ποια είναι τελικά η αξία ενός μνημείου; Πώς μετριέται; Πώς καταλαβαίνουμε αν έχει πετύχει τον στόχο του, όποιος και αν είναι αυτός; Ίσως τελικά η απάντηση να βρίσκεται στο κατά πόσο θυμόμαστε ή γνωρίζουμε την ύπαρξη ενός μνημείου. Είχα δώσει κάποτε ραντεβού με μια κοπέλα στο άγαλμα του Φιλίππου. Η κοπέλα ήταν από το κέντρο της Θεσσαλονίκης, αλλά δεν είχε ιδέα που διάολο βρισκόταν το άγαλμα που της είπα. Εγώ πάλι θεώρησα πολύ φυσικό να το ξέρει, αφού βρίσκεται ακριβώς απέναντι από τον Λευκό Πύργο και δίπλα στην Εταιρία Μακεδονικών Σπουδών. Σκέφτηκα την επόμενη φορά να δώσουμε ραντεβού στα κεραμίδια του καμπαναριού της Χ.Α.Ν.Θ, αλλά φοβήθηκα ότι θα μου έλεγε πως η Χ.Α.Ν.Θ. δεν έχει καμπαναριό, και έτσι δεν συναντηθήκαμε τελικά ποτέ.

Η αξία ενός μνημείου λοιπόν, είναι αυστηρά προσωπικό ζήτημα. Μερικοί συγκινούνται από κάποια πράγματα, μερικοί από κάποια άλλα, άλλοι ενδιαφέρονται για ιστορία, άλλοι για τέχνη, και άλλοι για τίποτα. Άρα λοιπόν, η αξία αυτή είναι κάτι το καθαρά υποκειμενικό. Όμως, ίσως υπάρχει ένα μνημείο που θα έπρεπε να έχει το ίδιο νόημα για όλους, και αυτό επειδή το μήνυμα που προσπαθεί να περάσει, είναι ξεκάθαρο σαν κυριακάτικη μπουγάδα. Ανήκει στην κατηγορία των έργων τέχνης, στην οποία συνήθως ισχύει ο γενικός κανόνας ότι ο καλλιτέχνης έχει κάτι στο μυαλό του, προσπαθεί να δώσει έναν συμβολισμό, και όποιος κατάλαβε κατάλαβε. Όμως το ωραίο με την τέχνη είναι ότι ο καθένας μας μπορεί να δώσει το δικό του νόημα σε αυτό που βλέπει. Τα αν ο καλλιτέχνης έχει πετύχει τον σκοπό του, δεν εξαρτάται από το κατά πόσο η σκέψη του είναι ίδια με την σκέψη του παρατηρητή. Αυτό απλά σημαίνει ότι τα μεγάλα πνεύματα συναντώνται. Ο καθένας λοιπόν είναι ελεύθερος να αντιληφθεί το έργο τέχνης όπως αυτός νομίζει. Το αν εσύ βλέπεις μια ζάντα και σκέφτεσαι ζαρντινιέρα, είναι απολύτως θεμιτό.

Το μνημείο αυτό λοιπόν, βρίσκεται ορθωμένο ακριβώς μπροστά από την είσοδο του αρχαιολογικού μουσείου της Θεσσαλονίκης. Μοιάζει σαν μια τεράστια μεταλλική λάμα, που είναι καρφωμένη λοξά στο χώμα, και σε όλη την μπροστινή του πλευρά υπάρχουν εγκοπές που θυμίζουν δόντια. Απ΄όποια πλευρά και αν το δείς, αμέσως καταλαβαίνεις ότι είναι ένα τεράστιο πριόνι, αφημένο εκεί να περιμένει να χρησιμοποιηθεί. Και όταν κάποιος σου αφήνει ένα πριόνι μές΄την μέση ενός παρτεριού, είναι σαν να σου λέει πάρ΄το και χρησιμοποίησέ το.

Για μένα είναι το ωραιότερο και πιο χρήσιμο μνημείο. Το μήνυμα που δίνει είναι κραυγαλέο και δυνατό. Και το μέγεθός του είναι αρκετό ώστε να με κάνει να σκεφτώ ότι ίσως απευθύνεται σε πολιτικούς.

«Πάρτε το πριόνι, και κόψτε τις μαλακίες.»